Pojavom majmunskih boginja smjesta su se počele i širiti dezinformacije o toj bolesti – od toga da je to “bolest homoseksualaca” (1), da su majmunske boginje AIDS (2) ili da su, pak, majmunske boginje šindre (3). Dezinformacije tu ne prestaju.
U jednom postu koji se dijeli Facebookom (arhiviran ovdje) se, između ostaloga, tvrdi da su majmunske boginje “neiscrpna grana BIZNISA a ujedno i dio plana da nas se uništi zdravstveno i ekonomski na najgore moguće načine”.
“Ovo pismo su dobile sve zdravstvene ustanove,svi koji pružaju zdravs.zaštitu! Svi! Neiscrpna grana BIZNISA a ujedno i dio plana da nas se uništi zdravstveno i ekonomski na najgore moguće načine koje vi ne možete ni zamisliti.Jedina riječ koja bi mogla malo opisati razmjer ovog ludila i sijače ovog ludila je NEMILOSRDNI GADOVI,jer da bi vas liječili prvo vas moraju uvjeriti,ŠTO?
Da smo svi bolesni ili možemo biti potencionalo bolesni ili možda možemo širiti…”.
Osoba u postu potom prenosi dvije fotografije od kojih je jedna uputa zdravstvenim ustanovama u RH koja se tiče prijavi sumnji na majmunske boginje.
U dokumentu na fotografiji navodi se da majmunske boginje nisu na popisu bolesti koje se obavezno prijavljuju u Hrvatskoj te da je do njena uvrštenja na popis zaraznih bolesti koje se obavezno prijavljuju obavezno prijavljivanje sumnji na majmunske boginje sukladno privremenoj definiciji te bolesti.
Na drugoj fotografiji podcrtane su riječi “PCR pozitivnim testom”, čime se sugerira da su majmunske boginje, kao i Covid-19, dio plana kojim se “uvjeravaju zdravi da su bolesni” te ih “prisilno liječe”.
Međutim, nema dokaza da su majmunske boginje panirane, a PCR je metoda analize koja se koristi za detektiranje majmunskih boginja, kao i Covida-19.
Što su majmunske boginje?
Kao što je Faktograf već pisao, majmunske boginje su bolest uzrokovana virusom koji je sličan virusu velikih boginja. On spada u rod Orthopoxvirus te obitelj Poxviridae, u kojoj se nalaze i uzročnici velikih boginja te kravljih boginja.
Postoje dva različita soja virusa, onaj koji dolazi iz središnje Afrike (točnije, s područja Konga) te onaj zapadnoafrički, koji je manje zarazan i izaziva lakšu bolest.
Prirodni rezervoar virusa su neke vrste vjeverica i drugih glodavaca u zemljama centralne i zapadne Afrike. Majmunske boginje prelaze na ljude u kontaktu s izlučevinama bolesnih životinja putem sluznica ili oštećene kože čovjeka, a virus se može prenijeti i ugrizom ili ogrebotinom bolesne životinje. Za razliku od velikih boginja, bolest se ne širi tako efikasno među ljudima te je u slučaju oboljenja manja vjerojatnost smrtnog ishoda, što je ujedno i razlog zašto se ne pribjegava masovnom cijepljenju protiv boginja.
Kako navodi HZJZ, s čovjeka na čovjeka bolest se može prenijeti kapljičnim putem, bliskim kontaktom i kontaktom s kožnim promjenama koje nastaju kod oboljeloga. Bolest se očituje povišenom tjelesnom temperaturom, glavoboljom, zimicom, iscrpljenošću, umorom, bolovima u mišićima i leđima, oticanjem limfnih čvorova i osipom koji liči na osip koji se javlja kod vodenih kozica. Liječenje je simptomatsko te u većini slučajeva bolest prođe kroz dva do četiri tjedna.
Povijest bolesti
Majmunske boginje su prvi put otkrivene 1958. godine, kada su se dogodila dva izbijanja bolesti nalik boginjama kod majmuna koji su čuvani za znanstvena istraživanja. Prvi je ljudski slučaj majmunskih boginja zabilježen 1970. godine u Demokratskoj Republici Kongo (CDC).
Ljudski slučajevi zaraze uglavnom se odnose na države u centralnoj i zapadnoj Africi. Tek je 2003. godine u SAD-u bila zabilježena epidemija među djecom i mladima koji su se zarazili u kontaktu s prerijskim psima, a koji su se pak bili zarazili od glodavaca uvezenih iz Gane.
Kako se navodi u studiji objavljenoj 2005. u znanstvenom časopisu Clinical Infectious Diseases, iskorjenjivanje majmunskih boginja nije moguće zbog životinjskog rezervoara, ali cijepljenje protiv velikih boginja može pozitivno utjecati na ishod zaraze.
Istraživači su 1960-ih dokazali da se majmuni mogu uspješno imunizirati protiv majmunskih boginja cijepljenjem protiv velikih boginja. Osim toga, ne samo da je u Africi uočen smanjen broj slučajeva majmunskih boginja među osobama koje su cijepljene, već su mnogi slučajevi bili izrazito blagi.
Zbog toga su iz američkog Centra za kontrolu i prevenciju bolesti (CDC) najavili kako se kreće u nabavku cjepiva protiv velikih boginja koje bi se dalo osobama koje su bile u kontaktu za zaraženima.
Svjetska zdravstvena organizacija, iz koje je nedavno priopćeno kako se ne vjeruje da je virus majmunskih boginja mutirao, očekuje još više slučajeva na globalnom nivou.
Nema plana
Kao što piše BBC, virus majmunskih boginja nije poput Covida te većina stručnjaka smatra da će njegovo širenje biti ograničeno. Majmunske boginje prenose se teže nego Covid, a čini se da su ljudi zarazni tek kad se simptomi pojave, zbog čega je lakše izolirati oboljele, što nije slučaj s Covidom-19 jer je kod te bolesti osoba zarazna prije pojave simptoma.
Kako dalje navodi BBC, s pojavom majmunskih boginja pojavilo se mnoštvo dezinformacija; neki tvrde da je nastala u laboratoriju ili da su majmunske boginje biološko oružje. Sekvencioniranjem DNK moguće je odrediti odakle je virus došao; dosad dostupno sekvencioniranje virusa dovodi ga do soja koji obično cirkulira Zapadnom Afrikom. “To nam govori da virus nije proizveden”, kazala je genetičarka Fatima Tokhmafshan za BBC.
Kako pišu kolege s portala PolitiFact, nema dokaza da je najnovije izbijanje virusa majmunskih boginja planirano. Kako dalje piše taj fact-checkerski portal, svi slučajevi dosad povezani su s jednom od dvije identificirane genetičke grupe virusa majmunskih boginja, sudeći prema Svjetskoj zdravstvenoj organizaciji. Isto na svojim stranicama navodi WHO.
Države u kojima su majmunske boginje endemska bolest su Benin, Kamerun, Srednjoafrička Republika, Demokratska Republika Kongo, Gabon, Gana (virus identificiran samo kod životinja), Obala bjelokosti, Liberija, Nigerija, Republika Kongo, Sijera Leone i Južni Sudan.
Što se tiče obrade, kako piše PlivaZdravlje, ponekad se u dijagnozi može posumnjati i na vodene kozice, što nekad otežava sličan izgled promjena, stoga je dijagnozu potrebno potvrditi adekvatnom mikrobiološkom obradom. U tu svrhu se najčešće koristi metoda lančane reakcije polimerazom (eng. polymerase chain reaction; PCR) pomoću koje se direktno dokazuje genetski materijal virusa iz uzorka mjehurića ili kraste na tijelu (krv nije optimalan uzorak budući da se virus u krvi ne zadržava jako dugo).
PCR je metoda lančane reakcije polimerazom. Kao što je Faktograf već pisao, izumitelj u patentu PCR-a jasno navodi da se on koristi za dijagnostiku zaraznih bolesti koje uzrokuju virusi, stoga se PCR može koristiti i za dokazivanje prisustva virusa majmunskih boginja, kao i novog koronavirusa.